AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE /Kİ/ BİÇİMBİRİMİNİN İŞLEVLERİ VE ANLAM KATMANLARI ÜZERİNE



Mualliflar:

Emrah YILMAZ, Rahmon ERNAZAROV

DOI:
Annotatsiya:

Batı Türkçesi, Oğuzca veya literatürde kabul gördüğü şekliyle Eski Anadolu Türkçesi; bir yazı dili olarak teşekkül ettiği 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadarki süreçte dil, tarih, coğrafya başta olmak üzere etnik mensubiyet, hakimiyet mücadelesi, yeni siyasi kuruluşlar ve yönetim felsefesi gibi etkenler temelinde Oğuz gruplarının etkileşimde bulunduğu muhtelif sahalarda (Harezm, Mâverâünnehir, Horasan, İran, Irak, Suriye, Azerbaycan, Anadolu) varlık göstermiştir. Oğuzların ve sonrasında Selçukluların hâkim olduğu bu coğrafyada kullanılan Türk dili; tarihî süreç içerisinde Osmanlıların hakimiyet alanını genişletmesiyle birlikte Balkanlarda ve Afrika içlerinde de kullanılma imkânı bulmuştur. 21. yüzyılda ise Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi, Gagavuz Türkçesi, Horasan Türkçesi ile temsil edilen Batı dil grubunun özellikle Türkiye Türkçesi şubesi; Yûnus Emre Enstitüsü, Maarif Vakfı Başkanlığı, Türkoloji Araştırma Enstitüleri, Türkçe Öğretim Merkezleri (TÖMER), Yurt Dışı Türkler ve Akaraba Toplulukları (YTB), Türkiye İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA) gibi kuruluşların maharetiyle dünya çapında geniş bir kitleye hitap etmektedir. Türk dili, tarihî süreç içerisinde muhtelif kültürlerle etkileşimde bulunmasının doğal bir sonucu olarak; farklı dillere ait sözcükler almasının yanı sıra bazen ses, biçim ve hatta sözdizimini etkileyecek gramer şekillerini, bağlama edatlarını bünyesine katmıştır. Alıntılanan bu yapılardan biri de Farsçadan geçen ki bağlama edatı/bağlacıdır. Bu çalışmada konuşur sayısı bakımından Batı dil grubunun ikinci büyük şubesi olan Azerbaycan Türkçesinde bağımlı ve bağımsız “ki” biçimbiriminin işlevleri ve anlam katmanları ele alınmıştır.